Van een carrière in het onderwijs tot de wetenschap als nieuwe grote liefde
Wetenschapper worden? Daar droomde de jonge Asma niet echt van. Zoals de meeste jonge meisjes vandaag was wetenschap meer iets voor mensen buiten categorie. “Ik herkende me niet echt in het beeld van de man met bril, grijze haren en allerlei diploma’s, eenzaam achter zijn microscoop. Daardoor had ik ook niet echt interesse voor de wetenschappelijke beroepen.” Maar het leven is onvoorspelbaar. Eén ontmoeting kan alles op zijn kop zetten. “Mijn biologieleraar op de secundaire school was absoluut geweldig. Door de manier waarop hij lesgaf, heeft hij de passie voor de wetenschap aan mij doorgegeven.”
Door te leren over het menselijk lichaam, besefte ik dat de wereld vol kleine wonderen zit.
Na 3 jaar afgestudeerd als laboratoriumtechnoloog
Dankzij haar biologieleraar viel Asma al snel als een blok voor de wetenschap. Maar wát wilde ze dan precies worden? Duizendpoot Asma besloot om laborante te worden. Dat kon via een korte opleiding aan de hogeschool of een opleiding van meerdere jaren aan de universiteit. “Ik wilde een korte, praktische en iets minder gespecialiseerde studie dan de universiteitsstudies. Ik heb de indruk dat studenten van de hogeschool die beginnen te werken zich toch sneller thuis voelen in het laboratorium. Toen ik afstudeerde, kon ik in elk soort laboratorium aan de slag. Ik kon kiezen tussen microbiologie, virologie, hematologie, enzovoort. En het was die vrijheid die mij zo aantrok.”
Als je kunt experimenteren in een laboratorium, begrijp je de dingen sneller dan dat je theoretische cursussen instudeert en je je de proeven maar moet inbeelden.
Haar eerste stappen in het lab
Via haar stages kwam Asma terecht in een ziekenhuis en een onderzoekslab. “De stage in het ziekenhuis was zeker interessant. Ik kreeg er de kans om metingen uit te voeren en stalen van patiënten te analyseren. Maar voor mij was dat te veel van hetzelfde. Tijdens mijn stage in het farmaceutische onderzoekslaboratorium werkte ik met witte bloedcellen van muizen. Elke dag van mijn stage was anders. Toen wist ik dat ik was weggelegd voor een onderzoekslab.” Asma startte haar carrière in een pathologisch laboratorium. Met de blik van een nieuwsgierig kind ontdekte ze de wonderen van het menselijke lichaam in al zijn details.
“Ik werkte toen samen met wetsdokters en maakte voor hen de microscoopglaasjes klaar. Ik heb er ontzettend veel van geleerd, maar ik zag me er niet blijven werken.”
Het kosmopolitische en gezellige de Duve Instituut
Asma Boujtat vond intussen haar plaats en werkt al 12 jaar als laborant in het de Duve Instituut. “Het is een heel aangename omgeving om in te werken, ik voel me hier goed. In tegenstelling tot wat ik als jong meisje dacht – dat wetenschappers dagenlang eenzaam achter hun microscoop zaten – heb ik nog nooit zo veel mensen ontmoet. Bovendien is er hier plaats voor wetenschappers uit de hele wereld. Mijn collega’s komen uit Egypte, Tunesië, Korea, Spanje, Frankrijk, noem maar op. Die diversiteit is enorm verrijkend.”
De dagelijkse kost van een laborant in het de Duve Instituut
Wat doet Asma precies als laboratoriumtechnologe? “Ik werk samen met de onderzoekers en zorg voor de technische voorbereiding en ondersteuning. Zo kunnen ze hun werk vlotter doen.” Asma brengt haar dagen door met observeren, aanpassen en experimenteren, telkens opnieuw. “Die baan past echt perfect bij mij.” Asma vond haar plaats in het lab en heeft zich gaandeweg gespecialiseerd. Ze is nu specialiste in eiwitzuivering, in het laboratorium voor fundamenteel onderzoek. Dat betekent dat ze eiwitten isoleert uit cellen of weefsels om er onderzoek naar bacteriën op te doen. “Een paar jaar geleden heb ik maanden gezwoegd op een eiwit dat zich maar niet liet scheiden. Na 101 pogingen is het mij toch gelukt. Als ik ergens voor ga, dan wil ik mijn doel bereiken. Het kostte mij bloed, zweet en tranen, maar ik heb zo toch het werk van de onderzoekers een beetje makkelijker gemaakt. En daar ben ik trots op.”
Ik werk achter de schermen van het onderzoeksproces. Maar elke schakel in dat proces is belangrijk om van de wereld een mooiere plek te maken. En als ik de onderzoekers dan in hun werk kan helpen, dan maakt mij dat gelukkig.
Asma over haar rol als wetenschapsambassadeur in Brussel
Ik ben heel blij en vereerd met de WATS-award. Zo kan ik iets doen aan de clichés over wetenschappers. Ik heb geen universiteitsdiploma en maakte geen doctoraat. Toch lever ik met mijn werk een hele mooie bijdrage aan de wetenschap. Als tiener was ik altijd geïntimideerd door mensen die lang hadden gestudeerd. Da’s typisch. Op die leeftijd ben je onzeker, en dan denk je al snel dat zoiets niet voor jou is weggelegd.
“Ik wil een voorbeeld zijn voor zowel de meisjes die een lange universiteitsstudie voor ogen hebben als voor de meisjes die dat niet zien zitten.”
Asma kijkt uit naar haar ambassadeurschap, en de contacten en gesprekken met de jongeren. Ze wil de wetenschapskriebel doorgeven, jonge meisjes geruststellen en vragen beantwoorden. “Via workshops en spelletjes wil ik ze laten kennismaken met wetenschap en tegelijk het beeld van de saaie en ernstige wetenschapper bijstellen.”
Asma is zelf mama van 2 kinderen. Maar ze weet nog goed hoe ze als 15-jarig meisje was. “Ik heb nog altijd de onzekerheid en angsten in mij die ik toen had. Dat helpt me om de jongeren van nu beter te begrijpen, denk ik. Ik hoop dat ik met dit initiatief iets moois in gang kan zetten.”
Er is nog een lange weg te gaan. Toch ziet Asma ook dat er al een hele weg is afgelegd, en er steeds meer vrouwen kiezen voor een carrière in de technologie of wetenschap.
Vrouwen brengen enerzijds sereniteit op de werkvloer, anderzijds dynamiek. Met hun nieuwe manieren van denken vullen ze de mannen perfect aan. Het zou toch jammer zijn om niet te profiteren van die harmonie?
Waaruit Asma Boujtat haar energie haalt? De kleine gelukjes in het leven. "’s Ochtends als de wekker gaat, geven mijn kinderen mij energie. En overdag haal ik energie uit mijn werk.”
Asma is mama, laboratoriumtechnologe en wetenschapsambassadrice. Het zijn zulke vrouwen naar wie Asma zelf opkijkt. “Ik heb enorm veel respect voor vrouwen die hun privéleven weten te combineren met hun werk. De Franse dichter Paul Eluard schreef: Il n’y a pas de hasard, il n’y a que des rendez-vous. De mensen die we tegenkomen in ons leven, komen we niet toevallig tegen. Ze zijn er om ons keuzes te helpen maken, om van richting te veranderen en om te groeien als mens.” Hopelijk is dat precies wat Asma voor die jonge meisjes kan betekenen : dat ze hen warm kan maken voor de wetenschap, net zoals haar biologieleraar dat deed toen ze zelf een tiener was.
Waarom is het voor Innoviris belangrijk om wetenschappers zoals Asma te ondersteunen?
Vrouwen zijn in de STEM-sectoren – wiskunde, exacte wetenschappen, techniek en technologie – nog altijd sterk ondervertegenwoordigd. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vind je in de STEM-richtingen maar 20% meisjes in het secundair onderwijs, en 35% meisjes in de voortgezette opleidingen. Daarmee scoren we in België veel slechter dan in alle andere Europese en OESO-landen.
Maar we hebben die vrouwen wel degelijk nodig om stappen vooruit te zetten. Met de WATS-campagne willen we daarom de schijnwerpers zetten op vrouwen in de wereld van de technologie en wetenschap. We lanceerden een oproep voor de award om zich kandidaat te stellen. Dat kon door in een video te vertellen over je werk en zo jonge meisjes te inspireren. Als Wetenschapsambassadrice 2021 zal Asma Boujtat het gezicht zijn van campagnes om meer meisjes te stimuleren richting STEM. En ze ontvangt 10.000 euro om zelf acties op te zetten.
